Grenzeloze visieloosheid

Een pleidooi om eens na te gaan denken
De bankencrisis is uitgekauwd, de boktor bleek onschuldig, we kunnen ons weer druk maken over iets nieuws. Het e-book, de nieuwe hype, staat alweer enkele weken centraal in de media. Iedereen heeft een mening, maar een visie ontbreekt.
Het product boek is aan veranderingen onderhevig. Een ontwikkeling die naar mijn mening gezond is. Nieuwe ontwikkelingen houden ons scherp, tenzij we verkiezen om de andere kant op te kijken.

Van oudsher is het boek altijd al een begeerlijke en lekkere koek geweest die over veel partijen verdeeld moet worden en waar de schrijver slechts de kruimels van krijgt. Dat is een gegeven. Als je rijk wilt worden, moet je niet gaan schrijven. De meeste schrijvers hebben dan ook een parttime baan om hun schrijverschap te financieren. Voor sommige auteurs levert het schrijven van boeken een gunstige spin-off voor hun eigenlijke werk op en slechts een aantal schrijvers leeft daadwerkelijk van de royalty’s van hun boeken.
Schrijvers hebben er tegenwoordig een dagtaak aan om gratis content te leveren aan allerlei sites om zichzelf zichtbaar te maken en hun doelgroep te bereiken. Ze leven met het feit dat boeken eenmalig worden aangeschaft om vervolgens aan tien vrienden te worden uitgeleend. Daarnaast zijn boeken te verkrijgen in de bibliotheek en kun je van het leenrecht slechts je cavia voeden. Het is zoals het is.
Maar als er toch opeens een idioot zou opstaan die boeken kopieert en ze voor een habbekrats gaat verkopen op alle stations in Nederland dan zou toch iedereen begrijpen dat dat niet de bedoeling is en bovendien nog strafbaar ook.
En dat is nou precies wat er gebeurt met het e-book, getuige het feit dat je inmiddels allerlei boeken voor niets of een schijntje kunt downloaden. De boekhandel, al jaren in de paniekmodus vanwege teruglopende verkopen, kijkt chagrijnig toe. De uitgevers staan met open mond toe te kijken, en de schrijver? Die schrijft dapper door.
De legale e-bookverkopers stellen dat ze het de consument niet te moeilijk willen maken met allerlei beveiligingstoestanden (lees: zo snel mogelijk het e-book onder het publiek willen brengen met alle consequenties van dien, bang als ze zijn dat ze de e-boot missen). Ik ben bang dat ik over een paar jaar nog slechts gratis te downloaden boeken schrijf waarin ik mijn inkomsten moet verkrijgen uit advertenties geplaatst boven de hoofdstukken of sponsoring van fabrikanten. De personages uit mijn boeken drinken dan Bacardi breezertjes, eten chocola van Milka en slijten condooms van Durex bij de vleet. Mij lijkt dat niet aantrekkelijk, maar wellicht denken mijn collega’s daar anders over.
Inmiddels wordt het onderwerp e-book gretig behandeld in de media, maar over daadwerkelijke oplossingen wordt nog niet nagedacht. Discussies over technologische beveiligingen, die echt wel mogelijk zijn, heb ik nog niet gehoord. Nadenken over een verdeelsleutel, zoals die bijvoorbeeld geldt voor het leenrecht, is ook nog niet aan de orde geweest, voor zover ik weet. Met minimaal 6 miljoen internetaansluitingen à vijfentwintig euro per maand, is het internet in ieder geval goed voor een hele hoop miljoenen per jaar. Niet bepaald een armlastig medium, je zou bijna denken dat je daar wat mee kunt doen.
Zoals het behoort bij een hype zijn er inmiddels ook schrijvers/e-book deskundigen die overal in de media opduiken om met een serieus gezicht hun visie op het e-book kenbaar te maken door– hoe verrassend – hun e-book gratis ter beschikking te stellen. Ofwel één grote publiciteitsstunt: een uiterst lucratieve bezigheid voor die schrijvers die het niet moeten hebben van de royalty’s, maar van de spin-off voor hun eigenlijke werkzaamheden. Ik vind dat overigens prima, maar wel jammer dat ze vervolgens minutenlang op televisie met hun papieren boek gaan zwaaien. Ga dan met je neus in een e-reader hangen, dat geeft in ieder geval de onzichtbaarheid van het medium weer.
In deze chaos van visieloosheid en grenzeloze zelfverheerlijking kan ik als schrijver slechts één ding doen: mijn volgende boek niet als e-book laten verschijnen, want zonder e-book valt er weinig te downloaden.
Wat er op dit moment gebeurt, doet me denken aan de wetmatigheden van de inmiddels uitgekauwde bankencrisis. Iedereen gaat gewoon door met zijn eigen dingetje en haalt zijn bonus binnen terwijl we allemaal gebaat zouden zijn bij een ander en stabiel stelsel.
Voor de boekenwereld zou dat betekenen dat we prachtige papieren boeken maken, die de boekhandel met zijn expertise en meerwaarde verkoopt, en dat we daarnaast kwalitatief goedbeveiligde en goedkope e-books produceren, voor iedereen die het heerlijk vindt om elektronisch door het leven te gaan. Daar zouden we met z’n allen naar moeten streven. Dat de schrijver daar slechts de kruimels van krijgt, is niet zo erg. Zo is het altijd al geweest en zo zal het altijd blijven, maar om nou te verwachten dat we het helemaal voor niks doen, gaat me net iets te ver.